Hasta Yolculuğu hastalıkla ilgili sürecin başladığından sona erdiği döneme kadar, hasta deneyimine atıfta bulunan bir terimdir. Hasta deneyimiyle üç farklı aşamada ilgilenilir; ziyaret öncesi, ziyaret ve ziyaret sonrası. Hasta yolculuğu, bir sağlık kuruluşu veya sağlık sistemi ile kişinin nasıl etkileşime girdiğini gösteren bir dizi eylemden oluşur. Eylemlerin her bir aşaması, hasta katılımı ve memnuniyetini artıran müdahalelerden oluşur.
Hasta kavramı aslında, sağlığını koruyan ve geliştiren kişiyi kapsamamaktadır. Eğer kapsam alanı geniş düşünülecekse, hasta yerine birey kavramını kullanmak daha doğrudur. Literatürde geçen şeklinde ise, ne yazık ki hasta yolculuğu adlandırması daha sık kullanılır. Oysa ki, hasta yolculuğunda amaçlanan özne, her zaman birey olmalıdır.
Hasta Yolculuğu ise hastalıkla ilgili sürecin başladığından sona erdiği döneme kadar, hasta deneyimine atıfta bulunan bir terimdir. Hasta deneyimiyle üç farklı aşamada ilgilenilir; ziyaret öncesi, ziyaret ve ziyaret sonrası. Hasta yolculuğu, bir sağlık kuruluşu (genellikle hastane) veya sağlık sistemi ile kişinin (ya da hastanın) nasıl etkileşime girdiğini gösteren bir dizi eylemden oluşur. Eylemlerin her bir aşaması, hasta katılımı ve memnuniyetini artıran müdahalelerden oluşur.
HASTA YOLCULUĞU VE DİJİTALİZASYON
Hasta yolculuğundaki bu aşamaların başlıca yararları şöyle sıralanabilir;
- kişiselleştirilmiş deneyimler oluşturur,
- hasta iletişimindeki iyileştirme fırsatlarını ortaya çıkarır,
- hasta deneyimlerini daha iyi anlamayı sağlar,
- uzun dönemli hasta ilişkilerini güçlendirir,
- hasta ile sağlık hizmeti sunucuları arasında sürekli ilişki sağlar,
- belirsizlikleri ortadan kaldırır,
- sorun alanlarını önceden belirleyerek sıkıntılı konuların çözümlenmesini kolaylaştırır,
- sürekli iyileştirmeleri güçlendirir,
İşte tam bu noktada, sağlıkta dijitalizasyon sürece girmektedir. Sağlıkta dijitalizasyon veya dijital sağlık, ihtiyacı olanlara daha kaliteli ve kolay ulaşılabilir sağlık hizmetleri sunmak için kapsamlı bilgi ve iletişim çözümleri içeren uygulamalardan oluşur. Böylelikle geleneksel sağlık sistemi eksiklikleri hatta yanlışlıklarını en aza indirgeyen güçlü bir rol de üstlenilmiş olur. Özellikle COVID-19 süreci, bu rolün başarıyla yürütüldüğü sayısız örnekle doludur. Bu süreçte, sağlık hizmetlerinin yüz yüze kullanımından ürkenler ile kısıtlama kararları kapsamında hizmete başvuramayanlar, son birkaç yıldır sağlıkta dijitalizasyon uygulamalarındaki artışı tetikleyici düzeyde arttırmışlardır.
Ayrıca sağlık dijitalizasyonun veri paylaşımına yönelik maliyetleri önemli ölçüde azalttığını gösteren çalışmalar da paylaşılmaktadır. Yapay zeka destekli simülasyon örnekleri, sadece küresel düzeyde değil ulusal düzeyde de çalışılmaktadır. Daha geçtiğimiz hafta sonu, Ondokuz Mayıs Üniversitesi ev sahipliğinde yapılan 5. Uluslararası Hastane ve Sağlık İdaresi Kongresi’nde bu konuda yapılan çalışmaları içeren ve gelecekte çeşitleneceği de çok belirgin olan çalışmalar bildiri olarak sunulmuştur.
Sağlık dijitalizasyonu iki faktör etkilemektedir. Bunlardan biri, uzaktan takip hizmetlerine her geçen gün artan taleptir. İkincisi ise, kişilerin sağlıklarını yönetme konusundaki bilinç artışıdır. Koruyucu ve geliştirici hizmetlere olan bireylerdeki ilgi bu iki faktörü olumlu yönde etkilemektedir. Koruyucu ve sağlığı geliştirici hizmetlere yönelim, harcamaların yönetimini, dolayısıyla da sürdürülebilirliğini de pozitif etki yapmaktadır.
DİJİTAL SAĞLIK BÜYÜME POTANSİYELİ
Bu yüzden yapay zeka kullanılan tıbbi karar destek sistemleri, dijital sağlık hizmetleri içinde hızlı büyüme potansiyeline sahip bir alan halini almıştır. Yapay zeka kullanılan tıbbi karar destek sistemleri yatırımlarının sadece önümüzdeki 5 yıllık dönemde; ABD’de yüzde 26.6, Avrupa Birliği ülkelerinde yüzde 28.3, Asya Ülkelerinde yüzde 29.1, Ortadoğu ve Güney Afrika ülkelerinde yüzde 53.3 oranında artabileceğinin öngörüldüğüne ilişkin çalışmalar yayınlanmaktadır.
KPMG Danışmanlık Şirketi, dünya genelinde dijital sağlık şirketlerinin değerleme ortamını ve performansını analiz ettiği Ağustos 2022 tarihli Dijital Sağlık Sektörü Güncellemesi yayınında;
- Dijital sağlığın, küresel sağlık hizmetleri pazarında en hızlı büyüyen alan olduğunu,
- Devletler tarafından desteklenmesinin gelecek için dayanıklı bir sağlık sisteminin geliştirilmesini kolaylaştıracağını,
- Avrupa’da sağlık alanındaki girişim yatırımlarının 2020 yılına göre 2021’de yaklaşık iki kat artarak 12,2 milyar Euro’ya yükseldiğini,
- Sadece telesağlık ve mobil uygulamalarda, 2021 yılında birleşme ve satın alma anlaşmala sayılarının 156’yı bulduğunu,
- Dijital sağlık hisselerinin yüzde 123’ün üzerinde toplam getiri sağladığını,
vurgulamaktadır.
SİNERJİ
Sağlıkta dijitalizasyon; tıpkı hasta yolculuğu aşamalarında olduğu gibi; hizmet öncesi, sırası ve sonrasında hasta yolculuğunu kolaylaştıran birbiriyle sinerji oluşturan teknolojilerden oluşmaktadır. Başlangıçta, kişileri kendi sağlıkları için hızlandırıcı görev üstlenen koruyucu önlemler yer alır.
Bunları, sağlığın sosyal belirleyicileri izler. Dünya Sağlık Örgütü’nün 5 ana başlıkta topladığı sosyal belirleyiciler;
- yaş ve cinsiyet gibi bireysel,
- çalışma koşulları gibi sosyoekonomik,
- konut, temiz gıda ve su gibi çevresel,
- fiziksel aktivite gibi yaşam tarzı,
- eğitim ve ulaşım gibi
özellikleri içerir.
Hasta yolculuğunda, sosyal belirleyicilerden sonra gelen aşama; erken teşhis ve tarama araçlarına kadar giden hastalık öncesi diğer aşamaları kapsar.
İşte bu yolculukta, sağlık kuruluşları iş ekiplerinde; sağlık meslek mensuplarından bilgi teknolojisi liderlerine, tedarikçilerden diğer paydaşlara hastalara dijitalizasyonu yaşatacak tüm taraflar birlikte çalışırlar. Tarafların birlikte çalışmasının somut bir örneği geçenlerde açıklandı. İki sağlık şirketi, bir amaç için proje ortağı oldu. 250 milyon dolarlık anlaşmayla, kişiselleştirilmiş kanser aşısını geliştirmek için dünya çapındaki iki şirketin işbirliği kapsamında maliyetleri ve her türlü karı eşit olarak paylaşacağı duyuruldu.
Sonuç olarak; hasta yolculuğunun ilk istasyonundan sonraki duraklarına, hizmetteki dijital bağlantılar doğru ve amaca uygun belirlenmeli, eğer oluşmuşsa boşluklar doldurularak ilerlemelidir. Bu arada, sunulan sağlık hizmetinin ulaştırdığı kazanımların değerlendirilmesi de unutulmamalıdır. Süreçlerin her birinin; maliyet, kalite, erişim ve hasta deneyimi gibi anahtar başarı göstergeleri ile izlenmesi çok önemlidir. Çünkü anahtar başarı göstergeleri, doğal olarak, sonrasında planlanan yeni hasta yolculukları için girdi olarak kullanılabilir.